Ponad 60% opakowań żywności i napojów w polskich supermarketach zawiera tworzywa sztuczne, a w przypadku 40% plastik można usunąć lub zastąpić bardziej zrównoważonymi alternatywami.

Wyniki badania „Material Change Index”, przeprowadzonego przez Retail Economics na zlecenie DS Smith, lidera w dziedzinie zrównoważonych opakowań, pokazują, że półki sklepowe wręcz uginają się od produktów w opakowaniach z tworzyw sztucznych. W polskich supermarketach 62% opakowań żywności i napojów zawiera tworzywa sztuczne, a w przypadku 40% plastik można usunąć lub zastąpić bardziej zrównoważonymi alternatywami. Oznacza to, że rocznie w Polsce w samych supermarketach pojawia się do 14,7 miliarda niepotrzebnych sztuk plastiku, z czego większość dotyczy segmentów produktów mlecznych (83%), mięsa i ryb (80%), napojów bezalkoholowych (77%) oraz pieczywa, ryżu i produktów zbożowych (76%).

W ramach badania DS Smith „Material Change Index” przeanalizowano skład opakowań w 25 najpopularniejszych supermarketach na sześciu rynkach europejskich: w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Polsce. Wyniki pokazały, że wśród wymienionych krajów we Francji używa się najmniej plastiku do pakowania – 59% wszystkich artykułów spożywczych i napojów w supermarketach zawiera opakowania z tworzyw sztucznych. Na drugim miejscu plasuje się Polska z wynikiem 62%. Najbardziej zależnymi od plastiku okazały się Wielka Brytania (70%), a następnie Hiszpania (67%), Włochy (66%) i Niemcy (66%).    

Program Środowiskowy ONZ – UN Environment Programme (UNEP) od wielu lat alarmuje o wyzwaniach związanych z gospodarowaniem tworzywami sztucznymi.

Z jednej strony mamy do czynienia z rosnącą w trybie wykładniczym produkcją – tylko w 2022 roku na świecie wyprodukowano ponad 400 milionów ton plastiku. Z drugiej strony brakuje globalnych i lokalnych systemów pozwalających na efektywne zagospodarowanie odpadów zawierających tworzywa sztuczne. Skutkiem tego jest ogromne zanieczyszczenie środowiska, ponieważ plastik stanowi około 80% odpadów morskich – według UNEP rocznie aż 9 milionów ton plastikowych odpadów trafia do oceanów, co odpowiada za śmierć wielu gatunków morskich i degradację ekosystemów – mówi Maria Andrzejewska, dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa.

 

 

Pożądana redukcja plastiku i wyzwania z nią związane

Częścią badania była ankieta przeprowadzona wśród producentów i sprzedawców detalicznych żywności. Prawie wszyscy respondenci (98%) potwierdzili, że ich firmy zobowiązały się do zmniejszenia liczby opakowań z tworzyw sztucznych. 64%  z nich zadeklarowało, że jest na dobrej drodze, by spełnić dobrowolnie postawione cele, a 25% twierdzi, że będzie miało trudności z wywiązaniem się ze złożonych deklaracji. 40% ankietowanych wskazało koszt surowca jako największą przeszkodę do zastąpienia plastiku innym surowcem, a tuż za nią uplasowała się obawa, że konsumenci nie zaakceptują zmian (39%).

Producenci i sprzedawcy żywności obawiają się, że zmiany w opakowaniach sprawią, że staną się niekonkurencyjni. Siedmiu na dziesięciu (72%) uważa, że konsumenci nie chcieliby płacić dodatkowo za zrównoważone opakowania, a prawie dwie trzecie (65%) respondentów uważa, że konsumenci nie chcieliby rezygnować z wygody na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Spośród badanych polskich firm z branży spożywczej tylko jedna piąta (22%) planuje podjąć jakiekolwiek działania w celu wprowadzenia zmian w zakresie opakowań w ciągu najbliższego roku, co jest najniższym wynikiem ze wszystkich sześciu krajów, w których zostało przeprowadzone badanie. Równocześnie uczestnicy badania wskazywali inne inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju jako bardziej priorytetowe dla ich przedsiębiorstw

Firmy spożywcze są zaangażowane w zastępowanie plastikowych opakowań tymi, które wykonane są  z innych materiałów, niemniej jest to długotrwały proces, wspierany legislacją i budową nowych nawyków zakupowych. Aby osiągnąć cele, potrzebujemy globalnych rozwiązań, innowacji i technologii, które poprzez obniżenie kosztów produkcji, podniosą konkurencyjność nowych materiałów, na przykład materiałów biodegradowalnych takich jak tektura, które, mimo wielu lat na rynku, z dużym trudem torują sobie drogę do przemysłu, a więc i do konsumenta . Podobnie wciąż czekamy na nisko kosztowe technologie recyclingu plastiku i zbyt wiele pomysłów pozostaje w fazie idei – mówi Katarzyna Kala-Kowalska, Prezes Zarządu DS Smith Polska.

 

DS Smith szacuje, że w przypadku 81% zbędnego plastiku w Polsce jego udział może być znacząco zmniejszony lub całkowicie wyeliminowany.

W wielu przypadkach alternatywą może być zastosowanie zrównoważonych opakowań na bazie włókien. Firma stale inwestuje w poszukiwanie nowych rozwiązań. Finansuje globalne Centrum Badań, Rozwoju i Innowacji, którego celem jest przyspieszenie innowacji w dziedzinie opakowań i prowadzenie programów pilotażowych z partnerami z największych firm z branży FMCG.

Nadzieja na zmianę – konieczne nowe rozwiązania

Według wyników raportu ,,Material Change Index", Francja jest jedynym krajem, w którym mniej niż połowa (49%) artykułów spożywczych była sprzedawana w opakowaniach, w których plastik był dominującym tworzywem. Wpływ na wyniki może mieć fakt, że we francuskich supermarketach znajduje się wiele stoisk ze świeżymi produktami, takimi jak sery czy wypieki, które sprzedawane są bez dodatkowych opakowań oraz sekcji z produktami „bio”, gdzie produkty takie jak kasze czy płatki zbożowe można nabyć bez opakowania oraz z opcją „refill”.

Stosunkowo dobre wyniki Francji są również napędzane przez wprowadzany stopniowo zakaz stosowania plastikowych opakowań dla świeżych owoców i warzyw. Nawet po uwzględnieniu wstępnie przygotowanych i przetworzonych produktów (np. suszonych i przetworzonych owoców i warzyw), doprowadziło to do najniższego zużycia plastiku w tej kategorii (44%) w porównaniu z Wielką Brytanią (78%). Oczekuje się, że użycie plastiku spadnie jeszcze bardziej przed wprowadzeniem całkowitego zakazu sprzedaży owoców i warzyw w plastikowych opakowaniach który we Francji zacznie obowiązywać w połowie 2026 r.

Zużycie plastiku w supermarketach może być znacznie ograniczone poprzez zastosowanie alternatywnych materiałów takich jak opakowania papierowe czy biodegradowalne materiały kompostowalne. Te alternatywy są nie tylko bardziej przyjazne dla środowiska, ale także odpowiadają na oczekiwania konsumentów, którzy coraz częściej preferują tego rodzaju produkty. Konieczne jest także wdrażanie bardziej przemyślanych rozwiązań logistycznych, takich jak redukcja wielkości opakowań oraz optymalizacja sposobu przechowywania produktów, co również może wpłynąć na zmniejszenie zużycia plastiku. Wprowadzenie wytycznych dla całej branży, obejmujących zasady wyboru materiałów, projektowania opakowań oraz mechanizmów ich zbiórki i recyklingu, może znacząco wpłynąć na dalsze zmniejszanie wykorzystania plastiku – komentuje dr inż. Agnieszka Sznyk, Prezes INNOWO, Instytutu Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju.

Pobierz raport Material Change Index  

Wypełnij formularz by pobrać raport

 

Hanna Mochoń-Pater

Account Manager

Telefon: +48 733 080 247

Email: hanna.mochon@247.com.pl

Uwagi dla redakcji:

Metodologia
1.    Przedmiot analizy: 
Badanie obejmowało szczegółowy audyt zużycia tworzyw sztucznych w opakowaniach 1500 artykułów spożywczych i napojów, u pięciu największych sprzedawców żywności (pod względem udziału w rynku) w sześciu krajach europejskich: Francji, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii, Polsce i Wielkiej Brytanii. Podejście to opierało się na dwóch kluczowych wskaźnikach:

• Analiza koszyka – odsetek rutynowo kupowanych artykułów w typowym koszyku zakupów spożywczych, które zawierają opakowania z tworzywa sztucznego. Koszyk składał się z pięćdziesięciu pozycji reprezentatywnych dla regularnych zakupów w kategorii żywności i napojów dla typowego gospodarstwa domowego na każdym rynku, ważonych w oparciu o znaczenie każdej pozycji w całym sklepie spożywczym, z uwzględnieniem udziału w rynku detalicznym, wzorców wydatków konsumenckich i zharmonizowanych wag CPI dla każdego kraju.
• Analiza zapasów w sklepie – odsetek różnych artykułów spożywczych i napojów zapakowanych w plastik w różnych obszarach sklepu. Analiza ta była ważona udziałem w rynku detalicznym i wielkością sklepu, aby uwzględnić różnorodność produktów i rodzajów opakowań dostępnych na półkach supermarketów.
  Wskaźniki zostały zestawione w celu opracowania ogólnego indeksu opakowań z tworzyw sztucznych. Indeks ten zapewnia średnią ważoną zużycia tworzyw sztucznych zarówno w reprezentatywnym koszyku zakupowym, jak i asortymencie produktów w sklepach, zapewniając pełny obraz zużycia tworzyw sztucznych w całym krajobrazie handlu detalicznego żywnością w każdym kraju.

2.    Analiza zbędnego użycia plastiku: 
Po przeprowadzeniu audytów sklepów specjaliści ds. opakowań DS Smith dokonali analizy, aby określić, gdzie opakowania z tworzyw sztucznych można bezpiecznie usunąć lub znacznie ograniczyć, przechodząc na alternatywne, istniejące na rynku rozwiązania. Dokonali podziału materiału na: 

1.  tworzywa sztuczne możliwe do wyeliminowania: w przypadku, gdy zawartość tworzyw sztucznych w alternatywnym rozwiązaniu (np. z włókien tj. papier lub tektura, szkło) wynosi mniej niż 1% wagowo – w tym przedmioty sprzedawane luzem lub pakowane z minimalną powłoką lub plomby z tworzywa sztucznego.
2. tworzywa sztuczne, których udział może zostać zredukowany: gdzie plastik można znacznie zredukować do mniej niż 5% wagowo – z możliwością poddania recyklingowi w ramach standardowych procesów.

Zgodnie z pozostałą częścią analizy wymienna wartość z tworzywa sztucznego została zważona udziałem w rynku sprzedawców detalicznych i zharmonizowanymi wagami CPI dla każdego kraju.

3.    B2B ankieta:
W czerwcu 2024 r. przeprowadzono również ankietę B2B w sześciu krajach, aby zebrać informacje od 300 specjalistów z branży spożywczej i napojów pracujących na wyższych stanowiskach związanych z opakowaniami lub zrównoważonym rozwojem.

O DS Smith

DS Smith jest wiodącym globalnym dostawcą zrównoważonych opakowań z papieru na całym świecie, żywo zaangażowanym w działania związane z recyklingiem, gospodarką o obiegu zamkniętym i FTSE100. Firma odgrywa kluczową rolę w łańcuchu wartości w różnych sektorach, w tym w e-commerce, szybko zbywalnych towarach konsumpcyjnych i przemyśle. Poprzez swój cel "Redefining Packaging for a Changing World" oraz strategię zrównoważonego rozwoju Now and Next, DS Smith dąży do całkowitego przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zastępując problematyczne tworzywa sztuczne, eliminując emisję dwutlenku węgla z łańcuchów dostaw i dostarczając innowacyjne rozwiązania w zakresie recyklingu. Model box-to-box in 14 days, możliwości projektowe i strategia innowacji leżą u podstaw tych działań.

DS Smith działa w ponad trzydziestu krajach na całym świecie, zatrudniając około 30 000 osób. Główna siedziba firmy znajduje się w Londynie.

Na terenie Polski firma posiada 5 fabryk zlokalizowanych w Kielcach, Oławie, Kutnie, Kwidzynie i Bełchatowie oraz centra logistyczne w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Czeladzi. Firma zatrudnia blisko 1500 osób. Strona firmy - www.dssmith.com

O Retail Economics

Retail Economics to niezależna firma konsultingowa zajmująca się badaniami ekonomicznymi, koncentrująca się na branży konsumenckiej i detalicznej. Na zlecenie klientów firma dokonuje analizy złożonego krajobrazu ekonomicznego handlu detalicznego i wyciąga praktyczne wnioski. Wykorzystując własne, zastrzeżone dane dotyczące sprzedaży detalicznej i stosując rygorystyczną analizę ekonomiczną, przekształcając informacje w działania, które należy podjąć.